او در دور اول عنوان مشاور امنیت ملی را بر عهده داشت. کالین پاول که او هم یک سیاه‌پوست بود، در 4 سال نخست ریاست‌جمهوری بوش نتوانست انتظارات نومحافظه‌کاران را برآورده سازد. اما رایس اگر چه به‌صورت سازمانی یک نومحافظه‌کار نیست اما در تندروی دست کمی از آنها ندارد.
چندی پیش نشریه نیوزویک درباره برنامه‌های باقیمانده وزارت خارجه در این چند ماه آخر دولت بوش با رایس گفت‌وگویی انجام داده است. نکته جالب توجه در این گفت‌وگو این بود که رایس هر گونه پیشرفت در حصول توافق برای حل مسائل خاورمیانه را کاملا بی‌اهمیت جلوه می‌دهد.
- نیوزویک: خانم رایس با توجه به اینکه 8 ماه از دوران وزارت شما باقیمانده، چه برنامه‌ها و اقدامات نیمه تمامی وجود دارد که رئیس‌جمهور و دولت آتی باید پیگیر آن باشد؟
کاندولیزا رایس: مبارزه ما یک نبرد طولانی مدت علیه تروریسم و افراط گرایان است. تصور می‌کنم اتفاقاتی که رخ داده باید مورد بازبینی قرار گیرد. زیرا همانطور که مشاهده می‌کنید، این گروه‌ها مجددا در حال تجهیز شدن هستند. برای نمونه، هم اکنون القاعده در جست‌وجوی پیدا کردن جایی در اردوگاه‌های لبنانی است.
ما پیشرفت‌های زیادی در شکست شبکه القاعده داشتیم اما آنها در قالب گروه‌های متعدد و به‌صورت پراکنده تری تغییر شکل دادند و این خود نوع متفاوتی از مبارزه است. اما ما امید داریم زمانیکه آمریکا این مناطق را ترک می‌کند، مردم منطقه به شبکه بین‌المللی اطلاعات، اجرای قانون و حتی ساختار قانونمند، نزدیکتر شده باشند. به این ترتیب شاید قادر شوند که مشکلاتی که سالهاست با آن مواجه هستند، را برطرف سازند.
همچنین نیاز به سازماندهی تشکل‌هایی در مناطقی که تروریست‌ها تمایل بیشتری برای آموزش و عملیات‌های اصلی خود دارند، احساس می‌شود. این برنامه با هدف قدرتمند کردن کشورهای نسبتا ضعیف و کشور‌هایی که دارای ساختار ضعیف واکنشی هستند، دنبال می‌شود. در همین ارتباط کشورهای افغانستان و عراق اهداف اصلی این برنامه به شمار می‌روند.
علاوه بر این دو، کشورهای دیگری نیز وجود دارند که ما با آنان روابط بسیار نزدیکی داریم. از جمله می‌توان به اندونزی، یمن و کشور‌هایی در شاخ آفریقا و آفریقای شرقی، مانند کنیا، اشاره کرد. بنابراین چنانچه شما ایجاد چارچوب قانونی در منطقه‌ای که آمریکا و جامعه بین‌المللی در آنجا برای مبارزه با این کشمکش‌ها حضور پیدا کرده‌اند را امری ضروری تلقی کنید، تصور می‌کنم که این مسئله اولین و مهم‌ترین برنامه دولت آتی است.
و در آخر، طرح برقراری دمکراسی. اعتراف می‌کنم که این هدف تا کنون محقق نشده است و احتمالا تا زمان ترک این مناطق، آمریکا به کلیه اهداف خود دست نخواهد یافت. اما واقعیت این است که سیاست خارجی آمریکا این طرح را به‌عنوان هدف اصلی خود دنبال می‌کند. ما به موفقیت شخص دیگری (رئیس‌جمهور آتی) برای حفظ این سیاست‌ها در آینده امیدوار هستیم و اعتقاد داریم که به موفقیت دست خواهیم یافت. اما نباید فعالیت‌هایمان را متوقف کنیم و باید برای پیشرفت در مسائل خاور میانه به ویژه مسئله اسرائیل و فلسطین تلاش کنیم.
- نیوزویک: به‌نظر می‌رسد که شما به پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در خاور میانه امیدوار نیستید؟
کاندولیزا رایس: این مسئله به تعریف شما از واژه پیشرفت بستگی دارد. واقعیت این است که امروز هر کسی به راحتی درخصوص ارائه راه حل بین فلسطین و اسرائیل صحبت می‌کند. البته ما همیشه به‌دنبال همین مسئله بودیم. در حال حاضر، توافقات گسترده بین‌المللی در این زمینه حاصل شده است، که به عقیده من این خود یک پیشرفت مفهومی است. همچنین این مسئله خود پیشرفت روانی برای رهبران فلسطینی و اسرائیلی محسوب می‌شود. اما مسئله مهم‌تر برنامه منع گسترش سلاح‌های اتمی است. در همین ارتباط ما به کشور ایران فشار زیادی اعمال کرده‌ایم. همچنین به توافق مناسب و به موقعی با کره شمالی برای پاکسازی تاسیسات هسته‌ای دست یافتیم.
- نیوزویک: بسیاری از مردم واشنگتن معتقدند که نگرش‌های شما بیشتر از هر مقام ارشدی نسبت به دوره اول ریاست‌جمهوری دچار تغییرات شده است. آیا با این مسئله موافق هستید؟
کاندولیزا رایس: خیر. تصور می‌کنم زمان تغییر کرده و نقش من نیز متفاوت شده است. ما بعد از سال 2001 با شرایط دشواری مواجه بودیم و برنامه‌های سخت و فشرده‌ای پیش رو داشتیم. کشور آمریکا در مقابل حوادث 11 سپتامبر، از آمادگی چندانی برخوردار نبود. جهان نیز آمادگی پذیرش این حوادث را نداشت. ما باید یک ائتلاف بین‌المللی را سازماندهی می‌کردیم. باید وارد جنگ در افغانستان می‌شدیم. درست است که مخالفت‌هایی توسط برخی از مقامات کاخ سفید وجود داشت اما ما باور داشتیم که باید مراقب تهدید‌های صدام حسین باشیم. اما من واقعا معتقدم که اقدامات صورت گرفته، نیازمند نوعی استحکام و اتحاد در آینده است.
- نیوزویک: درخصوص مسئله صلح در خاور میانه اخیرا گزارش شده که الیوت ابرامز، معاون مشاور امنیت ملی در جلسه‌ای با حضور یهودیان آمریکایی اظهار داشته که شما و رئیس‌جمهور درخصوص پیشبرد مسائل فلسطین هیچ گونه فشاری روی اسرائیل نخواهید داشت. آیا افرادی در دولت هستند که قصد تخریب شما را داشته باشند؟
کاندولیزا رایس: اول از همه باید بگویم که من خود الیوت ابرامز را استخدام کردم، او یکی از افراد حاضر در جلسه‌ای بود که در این خصوص تشکیل شده بود. اغلب استیو هادلی( مشاور امنیت ملی)، الیوت ارامز، دیوید ولچ، معاون وزیر امور خارجه و من درخصوص این مسئله بحث و گفت‌وگو می‌کردیم. الیوت خود می‌گوید که در این باره هیچ صحبتی نکرده است. همچنین دو نفر از افرادی که در آن جلسه حضور داشتند به من گفتند که هیچ مسئله و صحبت خاصی در جلسه مذکور مطرح نشده است. به هرحال ما روابط بسیار خوبی با هم داریم.
- نیوزویک: احساس می‌شود که در دوره اول ریاست‌جمهوری، شما با دیک چنی و دونالد رامسفیلد - به‌عنوان دوستان صمیمی - در کنار هم فعالیت می‌کردید. به‌نظر می‌رسد که این مسئله برای شخصی مثل شما (به‌عنوان مشاور امنیت ملی) بسیار دشوار باشد. از آنجایی که هم اکنون رابرت گیتس، وزیر دفاع و شما کم و بیش درخصوص بسیاری از مسائل در یک شرایط و یا موضع مشابه قرار ندارید. آیا این وضعیت برای شما راحت‌تر است؟
کاندولیزا رایس: یک تفاوت اصلی بین دوره اول ریاست‌جمهوری و دوره دوم این است که من ابتدا به‌عنوان مشاور امنیت ملی حضور داشتم و عهده دار سمت سیاسی خاصی نبودم. اما من هم اکنون وزیر امور خارجه هستم. در حال حاضر وظیفه و مسئولیت من بررسی دقیق مسائل و انجام آن با توافق رئیس‌جمهور است.
وظیفه‌ای که بسیار سنگین‌تر از مشاور امنیت ملی است. من همیشه با استیو هادلی درخصوص این مسئله شوخی می‌کنم و با طعنه به هادلی می‌گویم که نقش او بیشتر از آنکه هماهنگ‌کننده باشد، هماهنگ شده است. او همچنین با خنده گفت که این طبیعت شغل مشاور امنیت ملی است که از راه دور، کنترل شود. من مسئولیتم را چه به‌عنوان یک برنامه دهنده و چه به‌عنوان یک اجرا‌کننده سیاست خارجی آمریکا، بسیار جدی بر عهده گرفتم. به هرحال من ارتباط بسیار خوبی با رابرت گیتس دارم و طول این رابطه دوستانه به 20 سال می‌رسد.
- نیوزویک: گیتس در هونولولو (پایتخت ایالت هاوایی) اظهاراتی درخصوص شکست آمریکا در عراق داشته است. آیا این مسئله به این معنا است که ما به امضای توافقنامه‌ای با دولت عراق درخصوص وضعیت نیرو‌های آمریکایی در آن کشور نزدیک شده‌ایم؟
کاندولیزا رایس: خیر، تصور می‌کنم منظور رابرت این بوده است که ما باید به روند رسیدگی مشکلات و مسائل موجود در عراق سرعت بیشتری ببخشیم.
- نیوزویک: آیا این مسئله به منزله پذیرش نتایج کمیسیون بیکر – همیلتون است؟
کاندولیزا رایس: خیر این مسئله بیشتر به چگونگی دنبال کردن این راهبرد اشاره دارد. تا به حال هیچ کدام از ما راه حلی برای خاتمه هرچه سریع‌تر وضعیت فعلی ارائه نکرده‌ایم. ما همچنین باید تدوین برنامه‌ای را در دستور کار قرار دهیم که طبق آن چگونگی عمل به تعهدات خود در مقابل عراقی‌ها در طولانی مدت تشریح شده باشد.
نیوزویک- 15 ژوئن
